کدورت سنج

کدورت‌سنج چیست؟
کدورت‌سنج که به نام توربیدیمتر (Turbidimeter) نیز شناخته می‌شود، دستگاهی تخصصی برای اندازه‌گیری میزان کدورت یا همان شفافیت مایعات است. این دستگاه به‌ویژه در صنایع آب و فاضلاب، تصفیه‌خانه‌ها، صنایع غذایی و آزمایشگاه‌های شیمیایی به منظور کنترل کیفیت مایعات و تشخیص میزان ذرات معلق مورد استفاده قرار می‌گیرد. کدورت در واقع به حضور ذرات معلق مانند مواد جامد، رس، مواد آلی و غیره اشاره دارد که باعث کاهش شفافیت مایع می‌شوند و هرچه میزان این ذرات بیشتر باشد، کدورت محلول بالاتر است.

کدورت‌سنج، ابزاری در دسته آنالایزر مایعات است که با استفاده از تکنیک‌های اپتیکی و پراکندگی نور، میزان کدورت یک محلول را اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه می‌تواند انواع ذرات معلق مانند مواد معدنی، میکروارگانیسم‌ها، باکتری‌ها و مواد شیمیایی را تشخیص دهد و نتایج را با استفاده از واحدهای خاصی مانند NTU (Nephelometric Turbidity Unit)، FTU (Formazin Turbidity Unit) یا JTU (Jackson Turbidity Unit) نمایش دهد. از این رو، کدورت‌سنج نقش مهمی در بررسی کیفیت آب در تصفیه‌خانه‌ها، ارزیابی آب‌های آشامیدنی و حتی کنترل کیفیت محصولات غذایی ایفا می‌کند.
مشخصات فنی کدورت‌سنج یا توربیدیمتر
کدورت‌سنج‌ها بر اساس نوع کاربرد و تکنولوژی ساخت به چند دسته تقسیم می‌شوند. در این بخش به بررسی مشخصات فنی چند مدل رایج و شناخته‌شده می‌پردازیم:
کدورت‌سنج رومیزی

دقت اندازه‌گیری: 0.01 تا 1000 NTU.
قابلیت ذخیره‌سازی: 2000 داده.
نمایشگر: دیجیتال با قابلیت نمایش گرافیکی.
برندهای معتبر: هانا (Hanna Instruments)، ازدو (Azzurro)، لاویتک (Lovibond).
قابلیت اتصال به کامپیوتر: از طریق پورت USB یا RS-232.
کالیبراسیون: به صورت دستی و اتوماتیک با محلول‌های استاندارد فرمازین.
منبع تغذیه: برق شهری.

کدورت‌سنج پرتابل

دقت اندازه‌گیری: 0.1 تا 1000 NTU.
وزن: کمتر از 500 گرم.
باتری: باتری 9 ولتی با عمر بالا.
صفحه نمایش: LCD کوچک با دکمه‌های کنترلی.
ویژگی‌ها: قابلیت استفاده در محیط‌های بیرونی.
برندهای معتبر: هک (Hach)، میلواکی (Milwaukee)، لاویتک (Lovibond).
حافظه داخلی: امکان ذخیره‌سازی 50 داده.

کدورت‌سنج آنلاین

محدوده اندازه‌گیری: 0.01 تا 4000 NTU.
قابلیت‌های ویژه: نظارت پیوسته و بدون وقفه، ارسال هشدار در صورت عبور از حد مجاز.
اتصال به سیستم کنترل مرکزی: از طریق سیستم‌های SCADA و RS-485.
قابلیت ضد آب: مقاوم در برابر محیط‌های مرطوب و دمای بالا.
برندهای معتبر: ABB، وای‌کی (Yokogawa)، سیگما (Sigma).

روش کار با دستگاه کدورت‌سنج
روش کار با دستگاه کدورت‌سنج معمولاً مشابه است، اما بسته به نوع دستگاه ممکن است تفاوت‌هایی در جزییات وجود داشته باشد. در اینجا مراحل عمومی استفاده از کدورت‌سنج شرح داده شده است:

کالیبراسیون اولیه: قبل از هر اندازه‌گیری، دستگاه را با استفاده از محلول‌های استاندارد فرمازین کالیبره کنید.
شستشوی سل نمونه: سل (ظرف نمونه) را با اسید سولفوریک و سپس با آب مقطر بشویید تا از هرگونه آلودگی و ناخالصی پاک شود.
پر کردن سل: نمونه مایع را در سل بریزید، درب آن را محکم ببندید و سطح خارجی سل را با دستمال پاک کنید تا هیچ‌گونه اثر انگشت یا لکه‌ای بر روی آن باقی نماند.
قرار دادن سل در دستگاه: سل نمونه را در محل مخصوص دستگاه قرار داده و اطمینان حاصل کنید که هیچ حبابی در نمونه وجود ندارد.
شروع اندازه‌گیری: دستگاه را روشن کنید و گزینه Read یا Measure را فشار دهید. نتایج بر روی صفحه نمایش داده می‌شوند.
ذخیره و تحلیل نتایج: در برخی از دستگاه‌ها می‌توانید نتایج را ذخیره کرده و برای تحلیل بیشتر به کامپیوتر منتقل کنید.

رنج کاربرد کدورت‌سنج
کدورت‌سنج‌ها کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارند. برخی از کاربردهای متداول عبارتند از:

تصفیه‌خانه‌های آب: بررسی کیفیت آب خام و اطمینان از مطابقت با استانداردهای بهداشتی.
کنترل کیفیت در صنایع غذایی: ارزیابی شفافیت نوشیدنی‌ها و مایعات.
نظارت بر منابع آب زیرزمینی و سطحی: ارزیابی کیفیت آب رودخانه‌ها، چاه‌ها و منابع آب طبیعی.
صنایع نفت و پتروشیمی: کنترل کیفیت پساب‌ها و فرآورده‌های نفتی.
آزمایشگاه‌های شیمی و محیط زیست: تحقیق و توسعه برای بررسی آلودگی‌ها و کیفیت آب.
کشاورزی و منابع آب: نظارت بر کیفیت آب‌های مورد استفاده در آبیاری و کشت محصولات.

کالیبراسیون دستگاه کدورت‌سنج
کالیبراسیون منظم دستگاه کدورت‌سنج برای اطمینان از صحت و دقت نتایج ضروری است. در این بخش، مراحل عمومی کالیبراسیون دستگاه را توضیح می‌دهیم:

آماده‌سازی محلول‌های استاندارد: از محلول‌های فرمازین با مقادیر مشخص (0.5، 20، 100 و 800 NTU) استفاده کنید.
تنظیم صفر دستگاه: ابتدا محلول 0.5 NTU را در سل نمونه بریزید و دستگاه را بر روی مقدار صفر تنظیم کنید.
کالیبراسیون با محلول‌های استاندارد: به ترتیب محلول‌های 20، 100 و 800 NTU را در دستگاه قرار دهید و نتایج را با مقدار استاندارد تطبیق دهید.
تکرار کالیبراسیون: در صورت عدم تطابق، دستگاه را مجدداً کالیبره کرده و تنظیمات را تغییر دهید.
بررسی دوره‌ای: بسته به نوع دستگاه، کالیبراسیون باید در دوره‌های زمانی مشخص (معمولاً هر 3 ماه) انجام شود.

عوامل ایجاد کننده کدورت در آب
کدورت آب به دلیل حضور ذرات معلق در مایع ایجاد می‌شود. برخی از مهم‌ترین عوامل عبارتند از:

رسوبات معدنی: مانند ماسه و گل و لای.
میکروارگانیسم‌ها: باکتری‌ها، جلبک‌ها و قارچ‌ها.
مواد آلی: برگ‌ها، شاخ و برگ درختان و بقایای گیاهی.
آلودگی‌های شیمیایی: پساب‌های صنعتی و فاضلاب‌های شهری.
اکسیدهای فلزی: مانند اکسید آهن که باعث ایجاد رنگ و کدورت می‌شود.

کاربردهای کدورت‌سنج
کدورت‌سنج‌ها به دلایل مختلفی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از کاربردهای اصلی عبارتند از:

کنترل کیفیت آب: نظارت بر کدورت آب آشامیدنی و اطمینان از مطابقت با استانداردهای بهداشتی.
صنایع غذایی و نوشیدنی: ارزیابی شفافیت و کیفیت نوشیدنی‌ها مانند آب‌میوه، شیر و آبجو.
نظارت بر منابع طبیعی: ارزیابی وضعیت رودخانه‌ها، چاه‌ها و آب‌های سطحی.
پساب‌ها و فاضلاب‌ها: اندازه‌گیری کدورت به منظور کنترل فرآیندهای تصفیه و تخلیه پساب‌ها.

قیمت کدورت‌سنج
قیمت کدورت‌سنج بسته به نوع دستگاه، برند و ویژگی‌های فنی متفاوت است. عوامل موثر بر قیمت عبارتند از:

برند: برندهایی مانند هانا (Hanna Instruments)، لاویتک (Lovibond) و هک (Hach) معمولاً قیمت بالاتری دارند.
محدوده اندازه‌گیری: دستگاه‌هایی با محدوده اندازه‌گیری بالاتر معمولاً گران‌تر هستند.
ویژگی‌های اضافی: مانند قابلیت ذخیره‌سازی داده‌ها، اتصال به کامپیوتر و کالیبراسیون اتوماتیک.
دقت و حساسیت: دستگاه‌هایی با دقت بالاتر هزینه بیشتری دارند.

سایت زیربنا
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تجهیزات آزمایشگاهی و کدورت‌سنج‌ها، به سایت زیربنا مراجعه کنید تا با بهترین برندها و مشخصات فنی آن‌ها آشنا شوید.